Omzet genereren kan iedereen, hoge melkproducties met lage marges is voor veel boeren in Nederland het verdien model. Regelmatig vragen mensen ons dan ook: “Hoe maak jij eigenlijk winst met natuur-inclusieve landbouw, als koeien minder melk geven?” De dieren spelen daarin de belangrijkste rol. Door de dieren voorop te zetten in de kringloop, nemen ze ons al veel werk en kosten uit de hand.
Hoeveel mag je minder melken, als je minder kosten maakt?
Je hoort het vooral in het buitenland, maximaal weiden en de kosten zo laag mogelijk. (Deze landen hebben over het algemeen een lage melkprijs, ze moeten dus ook wel). Vaak hebben deze landen ook een ander klimaat wat deze lage koste systemen goed mogelijk zijn. Maar als we deze systemen een kritisch bekijken, waarom zijn de kosten dan zo laag? Waarom halen deze boeren een goed inkomen met een realief lage productie per koe?
Pracktisch: Op het moment dat een koe zelf in het weiland staat te grazen. Bespaard ze direct werk en kosten. De boer die zijn koeien op stal heeft moet namelijk acht keer op de trekker rijden om hetzelfde gras om te zetten in melk: Een kleine opsomming.
Maaien
Schudden (gras moet zongedroogd worden, dat noemen we inkuilen. Schudden betekent het draaien van het gras).
Schudden (dit moet meestal twee keer per maaisnede).
Harken (om het gras op te rapen moet het bij elkaar liggen).
Ophalen
Luchtdicht inrijden (om het gras goed te bewaren moet je de zuurstof zo veel mogelijk uit de hoop drukken).
Voeren (na zes weken kan het naar de koeien gebracht worden).
Mestrijden (de koeien staan op stal en mesten daar ook. Al deze mest dient als voeding voor het gras en moet dus op het weiland komen).
Dat betekent dus acht keer zoveel kosten, arbeid, CO2-uitstoot en dieselverbruik ten opzichte van de weider. Dat geld hoeft een weidende boer niet terug te verdienen.
Besparen op de lange termijn
Nu is het niet zo dat wij als weiders nooit inkuilen. De grond in Nederland laat het helaas niet toe om de koeien 365 dagen per jaar buiten te laten lopen, daarvoor is het te nat in de winter. In vergelijking met de opstallers maaien wij ongeveer 30% ten opzichte van de opstaller die wel vijf tot zes keer per jaar oogsten. Dat zijn niet alleen kortlopende besparingen, ook op de langere termijn brengt het voordelen met zich mee. Zo hoeven wij een voerwagen met een trekker bijvoorbeeld niet te vervangen, simpelweg omdat we ze niet gebruiken. Maar de meest interessante en onderschatte waarde vermindering is dat het ingekuild gras een lage voedingswaarde heeft dan vers geweid gras. Dat komt omdat ingekuild gras zo’n 15 procent van de energie gebruikt tijdens het inkuilproces.
Het verdunningseffect
Toch blijkt uit Nederlandse boekhoudingen dat opstallen een hele goede mogelijkheid is. Maar hoe komt dat dan? Dat komt omdat Nederlandse boeren alles per liter melk bekijken. We zijn hier namelijk gek op het zogenaamde verdunningseffect. Bijvoorbeeld: als je de investering van een nieuwe trekker verdeelt over 10.000 liter melk of 6.500 liter, dan is de trekker in het eerste geval goedkoper per liter. Toch moet de boer uiteindelijk hetzelfde bedrag betalen.
De boer met 10.000 liter per koe heeft ook meer omzet. De investering ten opzichte van de omzet is dus kleiner. Alleen is de marge per koe voor die boer ook verdund, waardoor beide boeren nagenoeg hetzelfde verdienen aan een koe. Dit zorgt ervoor dat de investering van de trekker in vergelijking met met de totale marge gelijk is. Eigenlijk zouden we de resultaten moeten vergelijken per hecatre, net zo als een akkerbouwer. Grond in namelijk verweg de duurste productie factor.
Geen krachtvoer.
Wij doen nog een stap extra, door ook nog het krachtvoer uit het rantsoen te schappen melken we nog goedkoper, blijven er geen kuilbulten over en melken we maximaal van eigen land. Voor 2018 is het wel erg interessant wat voor effect dit op de melkproductie, en of dit marge verhogend of verlagend werkt.
Als boer heb je het geluk dat je altijd zeker bent voor een redelijke prijs voor je melk. Maar net als ieder andere ondernemer ben je zelf wel altijd als laatste in de rij als het om uitbetalen aan komt. Vooral als je heel veel kosten maakt om de productie van de koeien te verhogen, kan deze rij heel erg lang worden. En kun je met een redelijke melkprijs en heel veel melk nog steeds geen inkomen hebben.
Samengevat: Doordat de boer met een natuurlijk systeem de dieren inzet om veel werk en kosten uit handen te nemen – is de rij van kosten kleiner, en komt deze boer eerder aan zichzelf toe. Wij kunnen daardoor met een lage melkproductie een goed gezinsinkomen halen.